《中庸》全篇
天ti ān
命m ìng
之zh ī
谓w èi
性x ìng
；率l ǜ
性x ìng
之zh ī
谓w èi
道d ào
；修xi ū
道d ào
之zh ī 谓w èi 教ji ào 。道d ào 也y ě 者zh ě不b ù 可k ě 须x ū 臾y ú离l í也y ě；可k ě 离l í，非f ēi 道d ào
也y ě
。是sh ì
故g ù
君j ūn
子z ǐ
戒ji è
慎sh èn
乎h ū其q í
所su ǒ
不b ù睹d ǔ
，恐k ǒng
惧j ù
乎h ū 其
q í
所su ǒ
不b ù 闻w én 。莫m ò见ji àn 乎h ū 隐y ǐn ，莫m ò 显xi ǎn 乎h ū 微w ēi 。故g ù 君j ūn
子z ǐ
慎sh èn 其q í 独d ú也y ě
。喜x ǐ
、怒n ù
、哀āi
、乐l è
之zh ī
未w èi
发f ā
，谓w èi
之zh ī
中zh ōng
。
发f ā 而ér 皆ji ē
中zh ōng
节ji é
，谓w èi
之zh ī
和h é
。中zh ōng 也y ě
者zh ě，天ti ān
下xi à
之zh ī
大d à 本b ěn
也y ě
。和h é也y ě者zh ě
，天ti ān
下xi à
之zh ī
达d á
道d ào
也y ě
。致zh ì
中zh ōng
和h é
，天ti ān
地d ì
位w èi
焉y ān
，万w àn
物w ù
育y ù
焉y ān
。
仲zh òng 尼n í曰yu ē:“君j ūn 子z ǐ，中zh ōng 庸y ōng ；小xi ǎo 人r én ，反f ǎn 中zh ōng 庸y ōng
。
君j ūn
子z ǐ 之zh ī
中zh ōng
庸y ōng
也y ě
，君j ūn
子z ǐ
而ér
时sh í
中zh ōng
。小xi ǎo
人r én
之zh ī
中zh ōng
庸y ōng
也y ě
，小xi ǎo
人r én
而ér
无w ú
忌j ì
惮d àn
也y ě
。”
子z ǐ
曰yu ē
：“中zh ōng
庸y ōng
其q í至zh ì矣y ǐ乎h ū
！民m ín
鲜xi ǎn
能n éng
久ji ǔ
矣y ǐ
。”
子z ǐ曰yu ē
：“道d ào
之zh ī不b ù行x íng
也y ě
，我w ǒ知zh ī之zh ī矣y ǐ
：知zh ī者zh ě
过gu ò
之zh ī
；愚y ú者zh ě
不b ù及j í也y ě
。道d ào
之zh ī不b ù
明m íng 也y ě
，我w ǒ
知zh ī
之zh ī矣y ǐ
：贤xi án
者zh ě
过gu ò 之zh ī；不b ú
肖xi ào 者zh ě 不b ù 及j í
也y ě。人r én 莫m ò 不b ù 饮y ǐn 食sh í 也y ě
。鲜xi ǎn
能n éng
知zh ī
味w èi
也y ě
。”
子z ǐ曰yu ē：“道d ào 其q í不b ù 行x íng 矣y ǐ夫f ū
。”
子z ǐ曰yu ē
：“舜sh ùn
其q í大d à知zh ī也y ě
与y ǔ
！舜sh ùn
好h ǎo
问w èn
以y ǐ好h ǎo 察ch á
迩ěr
言y án 。隐y ǐn 恶è而ér 扬y áng 善sh àn 。执zh í
其q í 两li ǎng 端du ān ，用y òng 其q í
中zh ōng 于y ú
民m ín
。其q í斯s ī以y ǐ
为w éi
舜sh ùn
乎h ū
！”
子z ǐ曰yu ē
：”人r én 皆ji ē曰yu ē
‘予y ǔ知zh ī’，驱q ū
而ér
纳n à诸zh ū
罟g ǔ
擭hu ò
陷xi àn
阱j ǐng 之zh ī中
zh ōng
，而ér 莫m ò
之zh ī 知zh ī
辟p ì 也y ě。人r én 皆ji ē 曰yu ē‘予
y ǔ
知zh ī
’，择z é乎h ū中zh ōng
庸y ōng
，而ér 不b ù
能n éng 期q ī月yu è
守sh ǒu
也y ě
。” 子z ǐ曰yu ē
：“回hu í之zh ī为w éi 人r én 也y ě
：择z é乎h ū中zh ōng 庸y ōng
，得d é一y ì善
sh àn
，则z é拳qu án 拳
qu án
服f ú膺y īng ，而ér 弗f ú失sh ī之zh ī矣y ǐ
。”
子z ǐ曰yu ē
：“天ti ān 下xi à国gu ó家ji ā
，可k ě均j ūn 也y ě
；爵ju é禄l ù
，可k ě辞c í也y ě
；白b ái 刃r èn
，可k ě蹈d ǎo 也y ě
；中zh ōng 庸y ōng 不b ù可k ě能n éng 也y ě。”
子z ǐ路l ù 问w èn
强qi áng
。子z ǐ曰yu ē
，“南n án
方f āng
之zh ī强qi áng 与y ǔ，北b ěi 方f āng
之
zh ī
强qi áng 与y ǔ
，抑y ì而ér 强qi áng 与y ǔ？寞m ò 柔r óu 以y ǐ教ji ào ，不b ù
报b ào
无w ú道d ào ，南n án
方f āng 之zh ī
强qi áng
也y ě
。君j ūn 子z ǐ居j ū
之zh ī
。衽r èn 金j īn
革g é
，死s ǐ
而ér
不b ù
厌y àn
，北b ěi 方f āng 之zh ī强qi áng 也y ě
。而ér 强
qi áng
者zh ě居j ū之zh ī。故g ù君j ūn 子z ǐ和h é而ér 不b ù流li ú
；
强qi áng 哉z āi 矫ji ǎo
。中zh ōng
立l ì而ér
不b ù倚y ǐ
；强qi áng
哉z āi 矫ji ǎo
。国gu ó有y ǒu 道d ào ，不b ù
变bi àn
塞s ài
焉y ān
；强qi áng
哉z āi 矫ji ǎo
。国gu ó
无w ú道d ào
，至zh ì死s ǐ
不b ù
变bi àn
；强qi áng
哉z āi
矫ji ǎo
。”
子z ǐ曰yu ē：“素s ù隐y ǐn ，行x íng 怪gu ài ，后h òu 世sh ì有y ǒu 述sh ù焉y ān ：吾w ú弗f ú 为
w éi
之zh ī矣y ǐ。君j ūn 子z ǐ遵z ūn 道d ào 而ér 行x íng ，半b àn 涂t ú而ér 废f èi ：吾w ú弗f ú
能n éng 已y ǐ矣y ǐ。君j ūn 子z ǐ依
y ī
乎h ū
中zh ōng
庸y ōng
。遯g ān
世sh ì
不b ú
见ji àn
知zh ī而ér 不b ù悔hu ǐ
：唯w éi
圣sh èng
者zh ě
能n éng
之zh ī
。”
君j ūn
子z ǐ之zh ī道d ào
，费f èi 而ér
隐y ǐn
。夫f ū妇f ù之zh ī愚y ú
，可k ě以y ǐ与y ǔ之zh ī 焉y ān
，及j í其q í至
zh ì
也y ě
，虽su ī圣sh èng 人r én
亦y ì有y ǒu
所su ǒ
不b ù
知zh ī焉y ān
。夫f ū妇f ù之zh ī
不b ú
肖xi ào
，可k ě以y ǐ
能n éng 行x íng 焉y ān ，及j í其q í至zh ì也y ě，虽su ī 圣sh èng 人r én 亦y ì有y ǒu 所su ǒ 所su ǒ 不b ù 能n éng
焉y ān 。天ti ān
地d ì之zh ī大d à也y ě
，人r én
犹y óu
有y ǒu
所su ǒ
憾h àn
。故g ù
君j ūn 子z ǐ语y ǔ大d à，天ti ān
下xi à 莫m ò
能n éng
载z ǎi
焉y ān
，语y ǔ
小xi ǎo
，天ti ān
下xi à
莫m ò
能n éng
破p ò
焉y ān
。诗sh ī
云y ún
：“鸢yu ān
飞f ēi 戾l ì天ti ān
；鱼y ú
跃yu è
于y ú
渊yu ān
。”言y án
其q í
上sh àng
下xi à察ch á也y ě
。君j ūn 子z ǐ之zh ī道d ào
，造z ào
端du ān
乎h ū夫f ū妇f ù
；及j í其q í至zh ì也y ě
，察ch á
乎h ū天
ti ān
地d ì
。
右y òu
第d ì 十sh í二èr 章zh āng ，子z ǐ思s ī之zh ī 言y án ，盖g ài 以y ǐ申sh ēn 明m íng 首sh ǒu
章zh āng ，道d ào
不b ù
可k ě离l í之zh ī意y ì也y ě
。其q í下xi à八b ā
章zh āng
，杂z á
引y ǐn
孔k ǒng
子z ǐ
之zh ī
言y án
以y ǐ
明m íng
之zh ī
。
子z ǐ曰yu ē
:“道d ào 不b ù
远yu ǎn
人r én
。人r én
之zh ī
为w éi
道d ào
而ér
远yu ǎn
人r én
，
不b ù 可k ě 以y ǐ 为w éi 道d ào 。诗sh ī云y ún ：‘伐f á 柯k ē 伐f á 柯k ē，其q í则z é不b ù
远yu ǎn
。’执zh í 柯k ē
以y ǐ 伐f á
柯k ē，睨n ì而ér 视sh ì之zh ī。犹y óu 以y ǐ
为w éi 远yu ǎn
。
故g ù君j ūn 子z ǐ以y ǐ人r én 治zh ì 人r én ，改g ǎi 而ér 止zh ǐ。忠zh ōng 恕sh ù 违w éi 道d ào 不b ù
远yu ǎn 。施sh ī诸zh ū 己j ǐ而ér 不b ù 愿yu àn ，亦y ì勿w ù 施sh ī 于y ú
人r én 。君j ūn 子z ǐ之zh ī 道d ào
四s ì，丘qi ū 未w èi 能n éng 一y ì焉y ān
：所su ǒ
求qi ú
乎h ū
子z ǐ
，以y ǐ事sh ì父f ù
，未w èi
能n éng
也y ě
；所su ǒ
求qi ú
乎h ū
臣ch én
，以y ǐ事sh ì君j ūn
，未w èi
能n éng
也y ě
；所su ǒ
求qi ú
乎h ū弟d ì
，以y ǐ事sh ì
兄xi ōng
，未w èi
能n éng
也y ě
；所su ǒ
求qi ú
乎h ū
朋p éng
友y ǒu
，先xi ān
施sh ī
之zh ī，未w èi 能n éng 也y ě。庸y ōng 德d é 之zh ī 行x íng ，庸y ōng 言y án 之zh ī谨j ǐn ；有y ǒu
所su ǒ 不b ù足z ú
，不b ù
敢g ǎn
不b ù
勉mi ǎn
；有y ǒu
馀y ú
，不b ù
感g ǎn
尽j ìn
。言y án
顾g ù
行x íng
，行x íng
顾g ù
言y án
。君j ūn
子z ǐ
胡h ú
不b ù
慥z ào
慥z ào
尔ěr
。”
君j ūn 子z ǐ素s ù其q í位w èi 而ér 行x íng
，不b ù
愿yu àn
乎h ū其q í 外w ài
。素s ù
富f ù
贵gu ì
，
行x íng 乎h ū
富f ù
贵gu ì
；数sh ù 贫p ín 贱ji àn ，行x íng 乎h ū
贫p ín 贱ji àn ；素s ù夷y í狄d í
，行x íng 乎h ū夷y í狄d í
；素s ù
患hu àn
难n àn
，行x íng
乎h ū
患hu àn
难n àn
。君j ūn
子z ǐ无w ú八b ā
而ér
不b ù自z ì得d é 焉y ān
。在z ài
上sh àng
位w èi
，不b ù
陵l íng
下xi à
；在z ài
下xi à
位w èi
，不b ù
援yu án 上sh àng ；正zh èng 己j ǐ而ér 不b ù 求qi ú于y ú 人r én 。则z é无w ú 怨yu àn 上sh àng 不b ù 怨yu àn
天ti ān ，下xi à
不b ù
尤y óu
人r én
。故g ù
君j ūn
子z ǐ居j ū易y ì以y ǐ俟q í命m ìng
，小xi ǎo
人r én
行x íng
险xi ǎn 以y ǐ徼ji ǎo
辛x īn
。子z ǐ曰yu ē
:“射sh è
有y ǒu
似s ì
乎h ū
君j ūn
子z ǐ
。失sh ī诸zh ū
正zh èng
鹄g ǔ
，反f ǎn
求qi ú
诸zh ū其q í身sh ēn
。”
君j ūn 子z ǐ之zh ī道d ào ，辟p ì如r ú行x íng 远yu ǎn 必b ì自z ì迩ěr ，辟p ì如r ú登d ēng 高g āo 必b ì自z ì卑b ēi
。
诗sh ī曰yu ē：“妻q ī子z ǐ好h ǎo 合h é，如r ú鼓g ǔ瑟s è琴q ín 。兄xi ōng 弟d ì既j ì翕x ī，和h é乐l è且qi ě 耽d ān 。宜y í
尔ěr
室sh ì家ji ā
，乐l è尔ěr 妻q ī帑t ǎng
。”子z ǐ曰yu ē
：“父f ù母m ǔ其q í顺sh ùn
矣y ǐ乎h ū
。” 子z ǐ曰yu ē
：“鬼gu ǐ神sh én
之zh ī为w éi 德d é其q í盛sh èng
矣y ǐ乎h ū
。视sh ì之zh ī而ér 弗f ú见ji àn ；听t īng
之zh ī而ér 弗f ú 闻w én ；体t ǐ物w ù而ér 不b ù 可k ě
遗y í
。使sh ǐ 天ti ān 下xi à
之zh ī
人r én
，齐q í
明m íng
盛sh èng
服f ú
，以y ǐ承
ch éng
祭j ì祀s ì。洋y áng 洋y áng 乎h ū，如r ú在z ài 其q í上
sh àng
，如r ú在
z ài
其q í左zu ǒ 右y òu
。诗sh ī曰yu ē
：‘神sh én
之zh ī
格g é
思s ī
，不b ù可k ě度d ù思s ī
，矧sh ěn 可k ě射sh è
思s ī
？’夫f ū
微w ēi
之zh ī
显xi ǎn
。诚ch éng
之zh ī不b ù可k ě
揜y ǎn ，如r ú此c ǐ夫f ū
。”
子z ǐ曰yu ē:“舜sh ùn 其q í大d à 孝xi ào 也y ě 与y ǔ
！德d é
为w éi 圣sh èng 人r én ，尊z ūn
为w éi 天ti ān 子z ǐ
，富f ù 有y ǒu 四s ì
海h ǎi 之zh ī 内n èi 。宗z ōng 庙mi ào 飨xi ǎng 之zh ī
，子z ǐ
孙s ūn
保b ǎo
之zh ī
。故g ù大d à德d é
，必b ì得d ěi 其q í位w èi
，必b ì得d ěi 其q í禄l ù
，必b ì得d ěi 其q í名m íng
，必b ì得
d ěi
其q í寿sh òu
。故g ù天ti ān
之zh ī
生sh ēng
物w ù必b ì因y īn 其q í材c ái 而ér 笃d ǔ
焉y ān
。故g ù
栽z āi
者zh ě
培
p éi 之zh ī，倾q īng 者zh ě
覆f ù之zh ī
。诗sh ī曰yu ē
：‘嘉ji ā乐l è君j ūn
子z ǐ
，宪xi àn
宪xi àn
令l ìng
德d é
，宜y í
民m ín
宜y í
人r én
。受sh òu 禄l ù于y ú天ti ān 。保b ǎo
佑y òu
命m ìng 之zh ī
，自z ì天ti ān
申sh ēn
之zh ī
。’故g ù大d à德d é者zh ě必b ì受sh òu
命m ìng 。”
子z ǐ曰yu ē：“无w ú忧y ōu
者zh ě
，其q í惟w éi
文w én
王w áng 乎h ū
。以y ǐ
王w áng
季j ì
为w éi
父f ù，以y ǐ武w ǔ
王w áng 为w éi 子z ǐ。父f ù作zu ò 之zh ī，子z ǐ述sh ù 之zh ī。武w ǔ 王w áng 缵zu ǎn
大d à
王w áng
、王w áng 季j ì
、文w én
王w áng
之zh ī绪x ù
。壹y ī戎r óng
衣y ī
，而ér
有y ǒu
天ti ān
下xi à
。身sh ēn 不b ù 失sh ī天ti ān 下xi à 之zh ī 显xi ǎn 名m íng 。尊z ūn 为w éi 天ti ān 子z ǐ。富f ù
有y ǒu 四s ì海h ǎi 之zh ī
内n èi
。宗z ōng
庙mi ào
飨xi ǎng
之zh ī
。子z ǐ孙s ūn
保b ǎo
之zh ī
。武w ǔ
王w áng
末m ò 受sh òu
命m ìng
，周zh ōu
公g ōng
成ch éng
文w én
武w ǔ
之zh ī德d é
。追zhu ī
王w áng
大d à
、王w áng
季j ì
，上sh àng
祀s ì先xi ān
公g ōng
以y ǐ天ti ān
子z ǐ之zh ī礼l ǐ
。斯s ī礼l ǐ也y ě
，达d á乎
h ū诸zh ū
侯h óu 大d ài 夫fu ，及j í士sh ì庶sh ù 人r én 。父f ù 为w éi 大d ài 夫fu ，子z ǐ为w éi 士sh ì；葬z àng
以y ǐ
大d ài 夫fu
，祭j ì以y ǐ士sh ì
。父f ù为w éi 士sh ì
，子z ǐ为w éi 大d ài 夫fu
；葬z àng 以y ǐ士sh ì
，祭j ì以y ǐ大d ài 夫fu
。期q ī
之zh ī丧s àng ，达d á乎h ū大d ài 夫fu
；三s ān
年ni án
之zh ī丧s àng
，达d á乎h ū天ti ān 子z ǐ
；父f ù母m ǔ之zh ī丧s àng
，无w ú
贵gu ì贱ji àn
，一y ì也y ě。”
子z ǐ曰yu ē
：“武w ǔ
王w áng
、周zh ōu
公g ōng
，其q í达d á 孝xi ào 矣y ǐ乎h ū
。夫f ū孝
xi ào
者zh ě，善sh àn 继j ì人r én 之zh ī志zh ì，善sh àn 述sh ù 人r én 之zh ī 事sh ì 者zh ě 也y ě
。春ch ūn
秋qi ū
，修xi ū
其q í
祖z ǔ
庙mi ào
，陈ch én
其q í宗z ōng
器q ì
，设sh è其q í裳
ch áng
衣y ī，荐ji àn
其q í时sh í食sh í
。宗z ōng
庙mi ào
之zh ī礼l ǐ
，所su ǒ以y ǐ序x ù 昭zh āo
穆m ù也y ě
。序x ù爵ju é
，所su ǒ
以
y ǐ
辨bi àn
贵gu ì贱ji àn 也y ě。序x ù 事sh ì，所su ǒ
以y ǐ
辨bi àn 贤xi án 也y ě。旅l ǚ 酬ch óu
下xi à 为w éi 上sh àng ，所su ǒ 以y ǐ达d á 贱ji àn 也y ě
。燕y àn 毛m áo 所su ǒ 以y ǐ
序x ù
齿ch ǐ
也y ě
。践ji àn
其q í
位w èi
，行x íng
其q í礼l ǐ
，奏z òu
其q í乐l è
，敬j ìng 其q í所su ǒ 尊z ūn ，爱ài 其
q í
所su ǒ 亲q īn ，事sh ì 死s ǐ 如r ú 事sh ì生sh ēng ，事sh ì 亡w áng 如r ú 事sh ì存c ún
，孝xi ào 之zh ī至
zh ì
也y ě
。郊ji āo
社sh è 之zh ī礼l ǐ
，所su ǒ
以y ǐ
事sh ì
上sh àng
帝d ì
也y ě
。宗z ōng
庙mi ào
之
zh ī
礼l ǐ，所su ǒ 以y ǐ祀s ì 乎h ū其q í先xi ān
也y ě。明m íng 乎h ū 郊ji āo 社sh è 之zh ī 礼l ǐ，禘d ān
尝ch áng
之zh ī义y ì，治zh ì 国gu ó
其q í 如r ú 示sh ì
诸zh ū 掌zh ǎng 乎h ū
。”
哀āi 公g ōng
问w èn
政zh èng
。子z ǐ曰yu ē
：“文w én
武w ǔ
之zh ī
政zh èng
，布b ù
在z ài
方f āng 策c è。其q í人r én 存c ún ，则z é其q í政zh èng 举j ǔ；其q í人r én 亡w áng ，则z é其q í政zh èng
息x ī
。
人r én 道d ào 敏m ǐn
政zh èng ，地d ì道d ào
敏m ǐn
树sh ù
。夫f ū
政zh èng
也y ě
者zh ě
，蒲p ú卢l ú也y ě
。
故g ù
为w éi
政zh èng 在z ài
人r én 。取q ǔ
人r én 以y ǐ身sh ēn
。修xi ū
身sh ēn
以y ǐ道d ào
。修xi ū
道d ào
以y ǐ仁r én
。仁r én
者zh ě
，人r én
也y ě
，亲q īn
亲qin
为w éi 大d à
。义y ì者zh ě
，宜y í也y ě
，尊z ūn
贤xi án 为w éi 大d à。亲q īn 亲qin 之zh ī杀sh ā，尊z ūn 贤xi án 之zh ī等d ěng ，礼l ǐ所su ǒ 生sh ēng
也y ě。在z ài
下xi à
位w èi
，不b ù
获hu ò
乎h ū
上sh àng
，民m ín
不b ù
可k ě得d é
而ér
治zh ì矣y ǐ
。故g ù君j ūn 子z ǐ
，不b ù可k ě以y ǐ不b ù修xi ū
身sh ēn
。思s ī修xi ū
身sh ēn
，不b ù可k ě以y ǐ不b ù 事sh ì亲q īn
。思
s ī
事sh ì亲q īn ，不b ù可k ě以y ǐ不b ù知zh ī人r én 。思s ī知zh ī人r én ，不b ù可k ě以y ǐ不b ù 知zh ī
天ti ān
。” 天ti ān 下xi à
之zh ī达d á道d ào
五w ǔ
，所su ǒ
以y ǐ行x íng
之zh ī者zh ě
三s ān
，曰yu ē
：君j ūn
臣ch én
也y ě
、父f ù子z ǐ也y ě、夫f ū 妇f ù也y ě、昆k ūn 弟d ì也y ě、朋p éng 友y ǒu 之zh ī交ji āo 也y ě
。
五w ǔ者zh ě
，天ti ān
下xi à
之zh ī达d á道d ào 也y ě
。知zh ī
、仁r én
、勇y ǒng
三s ān
者zh ě
，天ti ān
下xi à
之zh ī达d á德d é也y ě。所su ǒ 以y ǐ行x íng 之zh ī者zh ě 一y ì也y ě。或hu ò 生sh ēng 而ér 知zh ī 之zh ī；或hu ò
学xu é
而ér
知zh ī之zh ī
；或hu ò
困k ùn
而ér
知zh ī之zh ī
：及j í其q í知zh ī之zh ī
，一y ì也y ě
。或hu ò
安ān 而ér
行x íng
之zh ī
；或hu ò利l ì而ér 行x íng
之zh ī
；或hu ò
勉mi ǎn
强qi áng
而ér
行x íng
之zh ī
：及j í其q í
成ch éng
功g ōng
，一y ì
也y ě
。
子z ǐ曰yu ē：“好h ǎo 学xu é 近j ìn 乎h ū 知zh ī。力l ì行x íng 近j ìn 乎h ū 仁r én 。知zh ī耻
ch ǐ
近j ìn
乎h ū 勇y ǒng 。知zh ī斯s ī三s ān 者zh ě，则z é
知zh ī所su ǒ 以y ǐ修xi ū 身sh ēn 。知zh ī所su ǒ以y ǐ修xi ū
身sh ēn ，则z é知zh ī所su ǒ
以y ǐ治zh ì
人r én
。知zh ī所su ǒ
以y ǐ治zh ì
人r én
，则z é
知zh ī所su ǒ
以y ǐ治zh ì
天ti ān
下xi à
国gu ó
家ji ā
矣y ǐ
。”
凡f án 为w éi
天ti ān
下xi à
国gu ó
家ji ā
有y ǒu
九ji ǔ
经j īng ，曰yu ē
：修xi ū
身sh ēn
也y ě
、尊z ūn 贤xi án
也y ě
、亲q īn
亲qin
也y ě
、敬j ìng
大d à
臣ch én
也y ě
、体t ǐ群q ún
臣ch én 也y ě
、子z ǐ庶sh ù 民m ín 也y ě、来l ái 百b ǎi 工g ōng 也y ě、柔r óu 远yu ǎn
人r én
也y ě、怀hu ái 诸zh ū
侯h óu 也y ě
。修xi ū
身sh ēn
，则z é道d ào 立l ì。尊z ūn
贤xi án
，则z é不b ú
惑hu ò
。亲q īn
亲qin ，则z é
诸zh ū 父f ù 昆k ūn 弟d ì不b ù 怨yu àn
。敬j ìng 大d à臣ch én ，则z é不b ù
眩xu àn 。体t ǐ群q ún
臣ch én
，则z é士sh ì之zh ī
报b ào 体t ǐ重zh òng
。子z ǐ庶sh ù
民m ín
，则z é
百b ǎi
姓x ìng
劝qu àn 。来l ái
百b ǎi
工g ōng
，则z é财c ái
用y òng
足z ú
。柔r óu 远yu ǎn 人r én
，则z é四s ì方f āng
归
gu ī
之zh ī
。怀hu ái 诸zh ū 侯h óu
，则z é天ti ān
下xi à
畏w èi 之zh ī
。
齐q í明m íng
盛sh èng 服f ú
，非f ēi 体t ǐ不b ù动d òng
：所su ǒ以y ǐ修xi ū
身sh ēn
也y ě
。去q ù谗ch án
远yu ǎn
色s è，贱ji àn 货hu ò 而ér
贵gu ì德d é，所su ǒ
以y ǐ劝qu àn 贤xi án 也y ě。尊z ūn 其q í位w èi ，重zh òng
其q í禄l ù
，同t óng 其q í好h ào
恶w ù
，所su ǒ以y ǐ劝qu àn 亲q īn
亲qin
也y ě
。官gu ān
盛sh èng
任r èn
使sh ǐ，所su ǒ 以y ǐ劝qu àn 大d à臣ch én 也y ě
。忠zh ōng 信x ìn 重zh òng 禄l ù，所su ǒ 以y ǐ劝qu àn 士
sh ì也y ě。时sh í使sh ǐ薄b ó敛li ǎn ，所su ǒ
以y ǐ劝qu àn
百b ǎi
姓x ìng 也y ě
。日r ì省
sh ěng 月yu è试sh ì
，既j ì禀b ǐng
称ch ēng
事sh ì
，所su ǒ
以y ǐ劝qu àn
百b ǎi
工g ōng
也y ě
。送s òng
往w ǎng
迎y íng
来l ái
，嘉ji ā
善sh àn
而ér 矜gu ān 不b ù 能n éng 所su ǒ以y ǐ柔r óu 远yu ǎn 人r én 也y ě。继j ì绝ju é 世sh ì，举
j ǔ
废f èi 国gu ó
，治zh ì
乱lu àn
持ch í
危w ēi
，朝ch áo
聘p ìn
以y ǐ时sh í，厚h òu
往w ǎng 而ér 薄b ó来l ái ，所
su ǒ以y ǐ怀hu ái
诸zh ū
侯h óu 也y ě。凡f án
为w éi 天ti ān
下xi à
国gu ó
家ji ā
有y ǒu
九ji ǔ
经j īng
，所su ǒ
以
y ǐ
行x íng
之zh ī者zh ě 一y ì
也y ě
。
凡f án
事sh ì
，豫y ù则z é立l ì
，不b ù豫y ù则z é
废f èi
。言y án
前qi án
定d ìng
，则z é不b ù跲h ē
。
事sh ì前qi án 定d ìng ，则z é不b ù困k ùn 。行x íng 前qi án 定d ìng ，则z é 不b ù 疚ji ù。道d ào 前qi án
定d ìng
，则z é不b ù穷qi óng
。
在z ài 下xi à
位w èi 不b ù获hu ò乎h ū 上sh àng
，民m ín 不b ù可k ě得d é而ér 治zh ì矣y ǐ。获hu ò
乎h ū
上sh àng 有y ǒu
道d ào ：不b ù信x ìn
乎h ū 朋p éng 友y ǒu
，不b ù
获hu ò 乎h ū
上sh àng 矣y ǐ。信x ìn
乎h ū 朋p éng
友y ǒu
有y ǒu
道d ào
：不b ù顺sh ùn
乎h ū亲q īn ，不b ù
信x ìn
乎h ū
朋p éng 友y ǒu
矣y ǐ
。顺sh ùn
乎h ū
亲q īn
有y ǒu 道d ào
：反f ǎn
者zh ě
身sh ēn
不b ù诚
ch éng
，不b ù
顺sh ùn 乎
h ū
亲q īn 矣y ǐ
。诚ch éng
身sh ēn
有y ǒu
道d ào
：不b ù
明m íng
乎h ū
善sh àn
，不b ù诚ch éng
乎h ū身sh ēn
矣y ǐ
。
诚chéng 者zhě，天tiān 之zhī 道dào 也y ě。诚chéng 之zhī者zh ě，人r én 之zh ī道d ào
也y ě
。诚ch éng 者zh ě
，不b ù
勉mi ǎn 而ér
中zh ōng 不b ù
思s ī
而ér 得d é
：从c ōng
容r óng
中zh ōng 道d ào
，圣sh èng 人r én 也y ě
。诚ch éng 之zh ī
者zh ě，择z é善sh àn 而ér 固g ù执zh í之zh ī 者zh ě
也y ě
。
博b ó学xu é 之zh ī，审sh ěn 问w èn 之zh ī，慎sh èn 思s ī之zh ī明m íng 辨bi àn 之zh ī，笃d ǔ行x íng
之zh ī
。有y ǒu 弗f ú 学xu é
，学xu é
之zh ī弗f ú 能n éng ，弗f ú 措cu ò也y ě
。有y ǒu 弗f ú 问w èn
，问w èn
之zh ī弗f ú知zh ī，弗f ú措cu ò也y ě
。有y ǒu
弗f ú思s ī
，思s ī之zh ī弗f ú得d é
，弗f ú措cu ò
也y ě
。有y ǒu
弗f ú
辨bi àn
，辨bi àn
之zh ī弗f ú
明m íng
，弗f ú措cu ò
也y ě
。有y ǒu 弗f ú行x íng
，行x íng
之zh ī弗f ú笃d ǔ
，
弗f ú措cu ò也y ě
。人r én
一y ì能n éng 之zh ī
，己j ǐ百b ǎi 之zh ī
。人r én
十sh í能n éng
之zh ī
，己j ǐ千qi ān
之zh ī
。
果gu ǒ
能n éng 此c ǐ道d ào 矣y ǐ，虽su ī愚y ú必b ì明m íng ，虽su ī
柔r óu 必b ì强qi áng
。 自z ì诚
ch éng 明m íng ，谓w èi 之zh ī性x ìng ；自z ì明m íng 诚ch éng 谓w èi 之zh ī教ji ào 。诚ch éng 则z é
明m íng
矣y ǐ
；明m íng 则z é诚ch éng
矣y ǐ
。右y òu 第d ì二èr 十sh í一y ì章
zh āng 。子z ǐ思s ī承ch éng
上sh àng
章zh āng
，夫f ū子z ǐ天ti ān
道d ào
人r én
道d ào
之zh ī意y ì
，而ér 立l ì言y án
也y ě
。自z ì此c ǐ以y ǐ下xi à 十
sh í二èr 章
zh āng
，皆ji ē子z ǐ思s ī之zh ī言y án
，以y ǐ反f ǎn
覆f ù推tu ī
明m íng 此c ǐ章zh āng
之zh ī
意y ì
。
唯w éi 天ti ān
下xi à至zh ì诚ch éng 为w éi 能n éng 尽j ìn 其q í性x ìng 。能n éng
尽j ìn 其q í性x ìng
，则z é
能n éng 尽j ìn
人r én
之zh ī性x ìng 。能n éng
尽j ìn
人r én
之zh ī性x ìng
，则z é能n éng 尽j ìn 物w ù之zh ī性x ìng 。能n éng 尽j ìn 物w ù
之zh ī性x ìng
，则z é可k ě以y ǐ赞z àn 天ti ān
地d ì之zh ī
化hu à
育y ù
。可k ě
以y ǐ赞z àn
天ti ān 地d ì之zh ī
化
hu à
育y ù
，则z é可k ě以y ǐ与y ǔ天ti ān 地d ì参c ān 矣y ǐ。
其q í次c ì致zh ì曲q ǔ
。曲q ǔ
能n éng
友y ǒu
诚ch éng
。诚ch éng 则z é形x íng
。形x íng 则z é着zh ù
。着
zh ù则z é
明m íng
。明m íng 则z é动d òng 。动d òng
则z é
变bi àn
。变bi àn
则z é化hu à
。唯w éi
天ti ān
下xi à
至zh ì诚ch éng
为w éi 能n éng
化hu à
。
至zh ì诚ch éng 之zh ī道d ào 可k ě以y ǐ前qi án 知zh ī。国gu ó 家ji ā 将ji āng 兴x īng ，必b ì有y ǒu 祯zh ēn
祥xi áng ；国gu ó
家ji ā 将ji āng
亡w áng
，必b ì
有y ǒu 妖y āo 孽ni è。见ji àn 乎h ū 蓍sh ī
龟gu ī
，
动d òng 乎h ū四s ì体t ǐ
。祸hu ò
福f ú将
ji āng
至zh ì，善sh àn 必b ì先xi ān 知zh ī之zh ī；不b ú善sh àn ，必
b ì
先xi ān
知zh ī之zh ī。故g ù至zh ì诚ch éng 如r ú神sh én
。
诚ch éng
者zh ě自z ì成ch éng 也y ě
，而ér
道d ào 自z ì道d ào 也y ě
。诚ch éng
者zh ě
，物w ù之zh ī终zh ōng
始sh ǐ
。不b ù诚
ch éng
无w ú物w ù
。是sh ì故g ù
君j ūn
子z ǐ诚
ch éng
之zh ī 为w éi 贵gu ì。诚ch éng
者zh ě
，
非f ēi 自z ì成ch éng 己j ǐ而ér 已y ǐ也y ě。所su ǒ
以y ǐ成
ch éng 物w ù也y ě
。成ch éng 己j ǐ仁r én
也y ě
。成ch éng
物w ù知
zh ī
也y ě
。性x ìng
之zh ī德d é也y ě
，合h é
外w ài
内n èi
之zh ī道d ào 也y ě
。故g ù
时sh í措cu ò
之zh ī宜y í也y ě
。 故g ù至zh ì诚ch éng
无w ú息x ī
。不b ù息x ī则z é久ji ǔ
，久ji ǔ
则z é徵zh ǐ
。徵zh ǐ则z é
悠y ōu
远yu ǎn
。
悠y ōu 远yu ǎn ，则z é博b ó厚h òu 。博b ó厚h òu ，则z é 高g āo 明m íng 。博b ó厚h òu ，所su ǒ以y ǐ 载z ǎi
物w ù
也y ě
。高g āo 明m íng
，所su ǒ
以y ǐ覆f ù
物w ù也y ě
。悠y ōu 久ji ǔ
，所su ǒ以y ǐ成ch éng 物w ù也y ě
。博b ó
厚h òu
，配p èi 地d ì。高g āo 明m íng ，配p èi 天ti ān 。悠y ōu 久ji ǔ，无w ú疆
ji āng
。如r ú此c ǐ者zh ě，不b ú
见ji àn
而ér
章zh āng
，不b ù动d òng
而ér
变bi àn
，无w ú
为w éi 而ér
成ch éng
。
天ti ān 地d ì之zh ī道d ào
，可k ě一y ì言y án 而ér 尽j ìn 也y ě
。其q í为w éi
物w ù不b ù贰èr
，则z é其q í生sh ēng
物w ù
不b ú测c è
。天ti ān 地d ì之zh ī道d ào
，博b ó也y ě
、厚h òu
也y ě
、高g āo
也y ě
、明m íng
也y ě
、悠y ōu 也y ě
、
久ji ǔ 也y ě。今j īn 夫f ū天ti ān 斯s ī昭zh āo 昭zh āo 之zh ī多du ō，及j í其q í无w ú穷
qi óng
也y ě，日r ì月yu è
星x īng
辰ch én 系x ì焉y ān
，万w àn
物w ù
覆f ù
焉y ān
。今j īn
夫f ū地d ì一y ì撮cu ō土t ǔ之zh ī多du ō
，及j í其q í广gu ǎng
厚h òu
载z ǎi 华hu á
岳yu è
而ér
不b ù
重zh òng
，振zh èn 河h é海h ǎi 而ér 不b ù泄xi è
，万w àn
物w ù
载z ǎi
焉y ān
。今j īn 夫f ū山sh ān 一y ì卷ju àn 石sh í之zh ī多du ō，及j í其q í广gu ǎng 大d à，草c ǎo 木m ù生
sh ēng
之zh ī，禽q ín
兽sh òu 居j ū之zh ī，宝b ǎo
藏z àng
兴x īng
焉y ān
。今j īn 夫f ū水shu ǐ，一y ì勺sh áo
之zh ī多du ō
，及j í其q í不
b ú
测c è
，鼋yu án
、鼍tu ó
、蛟ji āo
、龙l óng
、鱼y ú
、鳖bi ē
生sh ēng
焉y ān
，货hu ò
财c ái
殖zh í
焉y ān
。
诗sh ī
云y ún
:“维w éi
天ti ān
之zh ī
命m ìng
，于y ú穆m ù不b ù已y ǐ
。”盖g ài 曰yu ē
：“天ti ān
之zh ī所su ǒ以y ǐ为w éi 天ti ān
也y ě
。于y ú乎h ū不b ù显xi ǎn
，文w én
王w áng
之zh ī德d é之zh ī纯ch ún
。”
盖g ài 曰yu ē
：“文w én
王w áng
之zh ī所su ǒ以y ǐ为w éi 文w én 也y ě
。纯ch ún 亦y ì不b ù已y ǐ
。” 大d à哉z āi 圣sh èng
人r én
之zh ī道d ào
！洋y áng
洋y áng
乎h ū
，发f ā育y ù
万w àn
物w ù
，峻j ùn 极
j í于y ú天ti ān 。优y ōu
优y ōu 大d à哉z āi ，礼l ǐ仪y í 三s ān 百b ǎi 威w ēi 仪y í三s ān 千qi ān 。待d ài 其q í人r én
而ér
後h òu
行x íng 。故g ù曰yu ē：“苟g ǒu 不b ù至zh ì德d é，至zh ì道d ào 不b ù
凝n íng 焉y ān 。”故g ù君j ūn 子z ǐ
尊z ūn 德d é性x ìng ，而ér 道d ào
问w èn
学xu é
，致zh ì广gu ǎng 大d à
，而ér 尽j ìn 精j īng
微w ēi
，极j í高g āo
明m íng
，而ér 道d ào 中zh ōng
庸y ōng
。温w ēn
故g ù
，而ér 知zh ī新x īn
，敦d ūn
厚h òu
以y ǐ崇ch óng 礼l ǐ
。是
sh ì
故g ù居j ū
上sh àng
不b ù骄ji āo
，为w éi 下xi à不b ù倍b èi
。国gu ó
有y ǒu 道d ào
，其q í言y án 足z ú
以y ǐ兴x īng
；国gu ó
无w ú道d ào
，其q í默m ò
足z ú
以y ǐ容r óng
。诗sh ī
曰yu ē
：“既j ì明m íng 且qi ě
哲zh é
，以y ǐ保b ǎo 其
q í
身sh ēn 。”其q í此c ǐ之zh ī 谓w èi 与y ǔ
？
子z ǐ曰yu ē
：“愚y ú而ér 好h ǎo 自z ì用y òng
，贱ji àn
而ér
好h ǎo 字z ì专zhu ān 。生sh ēng
乎h ū今j īn
之zh ī
世sh ì，反f ǎn 古g ǔ之zh ī道d ào 。如r ú此c ǐ者zh ě 灾z āi 及j í其q í身sh ēn
者zh ě
也y ě
。”
非f ēi 天ti ān 子z ǐ不b ù议y ì礼l ǐ
，不b ù制zh ì度d ù
，不b ù 考k ǎo 文w én 。今j īn 天ti ān 下xi à，车ch ē
同t óng 轨gu ǐ，书sh ū 同t óng
文w én ，行x íng
同t óng 伦l ún 。虽su ī 有y ǒu 其q í位w èi ，苟g ǒu 无w ú其
q í
德d é
，不b ù
敢g ǎn
作zu ò礼l ǐ乐l è
焉y ān
。虽su ī
有y ǒu 其q í德d é
，苟g ǒu
无w ú其q í位w èi
，亦y ì不b ù
敢g ǎn
作zu ò礼l ǐ乐l è焉y ān
。
子z ǐ曰yu ē
：“吾w ú
说shu ō
夏xi à礼l ǐ，杞q ǐ不b ù足z ú徵zh ǐ也y ě
。吾w ú学xu é
殷y īn 礼l ǐ
，
有y ǒu
宋s òng 存c ún 焉y ān 。吾w ú学xu é 周zh ōu
礼l ǐ，今j īn
用y òng
之zh ī。吾w ú从c óng
周zh ōu
。”
王w áng
天ti ān
下xi à
有y ǒu
三s ān
重zh òng
焉y ān
，其q í寡gu ǎ
过gu ò矣y ǐ乎h ū
！上sh àng
焉y ān
者zh ě 虽su ī善sh àn ，无w ú徵zh ǐ。无w ú徵zh ǐ，不b ù信x ìn 。不b ù信x ìn ，民m ín 弗f ú从c óng 。下xi à 焉y ān
者zh ě
虽su ī善sh àn
，不b ù尊z ūn
。不b ù尊z ūn
，不b ù信x ìn
。不b ù信x ìn
，民m ín
弗f ú从c óng
。故g ù君j ūn 子z ǐ
之zh ī道d ào ，本b ěn
诸zh ū
身sh ēn
，徵zh ǐ诸zh ū
庶sh ù
民m ín
。考k ǎo 诸zh ū
三s ān
王w áng 而ér 不b ù缪mi ào
，建ji àn
诸zh ū
天ti ān
地d ì而ér
不b ù
悖b èi
。质zh ì诸zh ū
鬼gu ǐ
神sh én
而ér
无w ú疑y í
。百b ǎi
世
sh ì
以y ǐ俟q í圣sh èng 人r én 而ér 不b ù感g ǎn 。质zh ì鬼gu ǐ神sh én
而ér
无w ú疑y í
，知zh ī
天ti ān
也y ě。百b ǎi
世sh ì
以y ǐ俟q í圣sh èng
人r én
而ér
不b ù感g ǎn
，知zh ī人r én
也y ě
。是sh ì故g ù君j ūn 子z ǐ动d òng
而ér
世sh ì为w éi
天ti ān 下xi à 道d ào ，行x íng 而ér 世sh ì 为w éi 天ti ān 下xi à法f ǎ，言y án
而ér 世sh ì 为w éi
天ti ān
下xi à则z é
。远yu ǎn
之zh ī
，则z é
有y ǒu
望w àng
；近j ìn
之zh ī
，则z é不b ù厌y àn
。诗sh ī曰yu ē
：“在z ài 彼b ǐ无w ú恶è，在z ài 此c ǐ无w ú射sh è
；庶sh ù几j ǐ夙s ù夜y è，以y ǐ永y ǒng
终zh ōng
誉y ù
。”君j ūn
子z ǐ
未w èi
有y ǒu
不b ù
如r ú此c ǐ，而ér
蚤z ǎo 有y ǒu
誉y ù
于y ú天ti ān 下xi à 者zh ě 也y ě
。
仲zh òng
尼n í祖z ǔ述sh ù 尧y áo 舜sh ùn ，宪xi àn 章zh āng 文w én 武w ǔ。律l ǜ天ti ān 时sh í，下
xi à
袭x í水shu ǐ土t ǔ。辟p ì如r ú天ti ān
地d ì之zh ī
无w ú不b ù持ch í载z ǎi
，无w ú
不b ù
覆f ù帱ch óu 。辟p ì如r ú四s ì时
sh í
之zh ī错cu ò 行x íng ，如r ú日r ì月yu è之zh ī代d ài 明m íng 。万w àn
物w ù 并b ìng 育y ù 而ér 不b ù
相xi āng
害h ài
。道d ào
并b ìng
行x íng 而ér 不b ù相xi āng
悖b èi
。小xi ǎo 德d é川chu ān
流li ú
；大d à德d é
。此c ǐ天ti ān
地d ì之zh ī
所su ǒ以y ǐ为w éi 大d à也y ě
。
唯w éi 天ti ān 下xi à至zh ì圣sh èng ，为w éi 能n éng 聪c ōng
、明m íng
、睿ru ì知zh ī
、足z ú以y ǐ有y ǒu 临l ín 也y ě；
宽ku ān
、裕y ù
、温w ēn
、柔r óu 、足z ú以y ǐ有y ǒu 容r óng 也y ě
；发f ā、强qi áng 、刚g āng
、毅y ì
、
足z ú以y ǐ有y ǒu 执zh í也y ě
；齐q í
、庄
zhu āng
、中zh ōng
、正zh èng 、足z ú以y ǐ有y ǒu 敬j ìng 也y ě；文w én
、
理l ǐ
、密m ì
、察ch á
、足z ú以y ǐ有y ǒu 别bi é也y ě
。溥p ǔ博b ó
，渊yu ān 泉qu án
，而ér
时sh í出ch ū
之zh ī
。溥p ǔ博b ó如r ú天ti ān
；渊yu ān
泉qu án
如r ú
渊yu ān
。见ji àn
而ér
民m ín 莫m ò
不b ù敬j ìng
；言y án
而ér 民m ín
莫m ò不b ù信x ìn
；行x íng 而ér
民m ín 莫m ò不b ù说shu ō。是sh ì以y ǐ声sh ēng
名m íng
洋y áng
溢y ì乎h ū
中zh ōng 国gu ó，施sh ī及j í蛮m án 貊m ò
。舟zh ōu
车ch ē
所su ǒ 至zh ì
，人r én 力l ì所su ǒ 通t ōng ，天ti ān 之
zh ī
所su ǒ覆f ù
，地d ì之zh ī所su ǒ
载z ǎi
，日r ì月yu è
所su ǒ
照zh ào
，霜shu āng 露l ù所su ǒ
队du ì
：凡f án
有y ǒu
血xi ě气q ì者zh ě莫m ò不b ù尊z ūn
亲q īn
。故g ù
曰yu ē
：“配p èi 天ti ān
”。 唯w éi 天ti ān
下xi à
至zh ì诚
ch éng ，为w éi 能n éng 经j īng 纶l ún 天ti ān 下xi à 之zh ī大
d à
经j īng
，立l ì天ti ān 下xi à 之zh ī大d à本b ěn
，知zh ī天ti ān
地d ì之zh ī
化hu à 育y ù
。夫f ū
焉y ān
有y ǒu
所su ǒ倚y ǐ
？肫zh ūn
肫zh ūn 其q í仁r én
！渊yu ān
渊yu ān 其q í渊yu ān
！浩h ào
浩h ào
其q í天ti ān
！苟g ǒu
不b ù
固g ù聪c ōng
明m íng
圣sh èng
知zh ī
，达d á天ti ān 德d é
者zh ě
，其q í孰sh ú
能n éng
知zh ī之zh ī
？
诗sh ī 曰yu ē：“衣y ī锦j ǐn 尚sh àng 絅j í，”恶è其q í 文w én 之zh ī 着zh ù 也y ě。故g ù
君j ūn
子z ǐ之zh ī道d ào ，闇ch ǔ 然r án 而ér 日r ì章
zh āng
；小xi ǎo 人r én 之zh ī道d ào ，的de 然r án 而ér 日
r ì
亡w áng 。君j ūn
子z ǐ之zh ī道d ào
，淡d àn
而ér
不b ù
厌y àn
、简ji ǎn
而ér
文w én
、温w ēn
而ér
理l ǐ。知zh ī
远yu ǎn
之zh ī近j ìn
，知zh ī
风f ēng
之zh ī自z ì
，知zh ī
微w ēi
之zh ī
显xi ǎn
。可k ě
与y ǔ
入r ù德d é矣y ǐ
。
诗sh ī云y ún
：“潜qi án
虽su ī伏f ú矣y ǐ
，亦y ì孔k ǒng
之zh ī昭zh āo
。”故g ù君j ūn
子z ǐ内n èi 省x ǐng
不b ù疚ji ù
，无w ú恶è于y ú志zh ì
。君j ūn 子z ǐ之zh ī所su ǒ
不b ù
可k ě及j í者zh ě
，其q í唯w éi
人r én
之zh ī所su ǒ
不
b ú
见ji àn 乎h ū。
诗sh ī云y ún
：“相xi āng
在z ài 尔ěr 室sh ì
，尚sh àng
不b ù
愧ku ì于y ú屋w ū漏l òu
。”故g ù君j ūn 子z ǐ不
b ù
动d òng 而ér 敬j ìng
，不b ù言y án 而ér 信x ìn
。
诗sh ī曰yu ē
：“奏z òu 假ji ǎ无w ú言y án
，时sh í靡m í有y ǒu 争zh ēng 。”是sh ì故g ù君j ūn 子z ǐ不b ù
赏sh ǎng
而ér
民m ín
劝qu àn
，不b ù怒n ù而ér 民m ín 威w ēi
于y ú
鈇zh ēng
钺yu è
。
诗sh ī曰yu ē
：“不b ù显xi ǎn
惟w éi 德d é
，百b ǎi 辟p ì其q í刑x íng
之zh ī
。”是sh ì故g ù君j ūn 子z ǐ笃d ǔ恭g ōng
而ér 天ti ān
下xi à
平p íng
。
诗sh ī云y ún
：“予y ǔ
怀hu ái
明m íng 德d é
，不b ù大d à声sh ēng
以y ǐ色s è
。”子z ǐ曰yu ē
：“声sh ēng 色s è之zh ī于y ú以y ǐ化hu à
民m ín
，末m ò也y ě
。
诗sh ī云y ún
：‘德d é輶t íng
如r ú
毛m áo
。’毛m áo 犹y óu 有y ǒu 伦l ún
。‘上sh àng 天ti ān 之zh ī载z ǎi
，无w ú声
sh ēng
无w ú臭ch òu 。’至zh ì矣y ǐ
。”
右y òu 第d ì三s ān 十sh í三s ān 章zh āng 。子z ǐ思s ī因y īn 前qi án 章zh āng 极j í致zh ì之zh ī言y án ，反f ǎn 求qi ú其q í本b ěn ；复f ù自z ì下
xi à
学xu é
为w éi 己j ǐ谨j ǐn 独d ú之zh ī事sh ì推tu ī而ér 言y án
之zh ī
，以y ǐ驯x ùn
致zh ì乎h ū笃d ǔ恭g ōng 而ér 天ti ān
下xi à
平p íng
之zh ī盛
sh èng 。又y òu
赞z àn 其q í妙mi ào
，至zh ì于y ú于y ú声sh ēng 无w ú臭ch òu
，而ér 后h òu 已y ǐ焉y ān 。盖g ài 举j ǔ一y ì篇
pi ān
之zh ī要y ào ，而ér 约yu ē言y án 之zh ī
。其q í反f ǎn 复f ù
丁d īng
宁n íng
示sh ì
人r én 之zh ī
意y ì
，至zh ì
深sh ēn
切qi è矣y ǐ
。学xu é
者zh ě
，其q í
可k ě
不b ú
尽j ìn
心x īn
乎h ū
？