[孝经原文］
开k āi 宗z ōng 明m íng 义y ì章zh āng 第d ì一y ī
仲zh òng 尼n í居j ū，曾z éng 子z ǐ持ch í。子z ǐ曰yu ē：“先xi ān 王w áng 有y ǒu 至zh ì德d é要y ào 道d ào ，以y ǐ顺sh ùn 天ti ān 下xi à，民m ín 用y òng 和h é睦m ù，
上sh àng 下xi à无w ú怨yu àn
。汝r ǔ知zh ī之zh ī乎h ū？”
曾z éng 子z ǐ避b ì席x í曰yu ē：“参shen 不b ù敏m ǐn ，何h é足z ú以y ǐ知zh ī之zh ī
？”
子z ǐ曰yu ē：“夫f ū孝xi ào ，德d é之zh ī本b ěn 也y ě，教ji ào 之zh ī所su ǒ由y óu 生sh ēng 也y ě。复f ù坐zu ò，吾w ú语y ǔ汝r ǔ
。”
“身体sh ēnt ǐ发f ā肤f ū，受sh òu 之zh ī父母f ùm ǔ，不b ù敢g ǎn 毁hu ǐ伤sh āng ，孝xi ào 之zh ī始sh ǐ也y ě。立l ì身sh ēn 行x áng 道d ào ，扬y áng 名m íng 于y ú后h òu 世sh ì，以y ǐ显xi ǎn 父f ù母m ǔ，孝xi ào 之zh ī终zh ōng 也y ě。夫f ū孝xi ào ，始sh ǐ于y ú事sh ì亲q īn ，忠zh ōng 于y ú事sh ì君j ūn ，终zh ōng 于y ú立l ì身sh ēn 。《大d à雅y ǎ》云y ún ：‘无w ú念ni àn 尔ěr 祖z ǔ，聿y ù修xi ū厥ju é德d é
。’”
天ti ān 子z ǐ章zh āng 第d ì二èr
子z ǐ曰yu ē：“爱ài 亲q īn 者zh ě，不b ù敢g ǎn 恶è于y ú人r én ；敬j ìng 亲q īn 者zh ě，不b ù敢g ǎn 慢m àn 于y ú人r én 。爱ài 敬j ìng 尽j ìn 于y ú事sh ì亲q īn ，
而ér 德d é教ji ào 加ji ā于y ú百b ǎi 姓x ìng
，刑x íng 于y ú四s ì海h ǎi 。盖g ài 天ti ān 子z ǐ之zh ī孝xi ào 也y ě。《甫f ǔ刑x íng 》云y ún ：‘一y ì人r én 有y ǒu 庆q ìng ，兆zh ào 民m ín 赖l ài 之zh ī
。’”
诸zh ū侯h óu 章zh āng 第d ì三s ān
在z ài 上sh àng 不b ù骄ji āo ，高g āo 而ér 不b ù危w ēi ；制zh ì节ji é谨j ǐn 度d ù，满m ǎn 而ér 不b ù溢y ì。高g āo 而ér 不b ù危w ēi ，所以su ǒy ǐ长ch áng 守
sh ǒu 贵gu ì也y ě
。满m ǎn 而ér 不b ù溢y ì，所以su ǒy ǐ长ch áng 守sh ǒu 富f ù也y ě。富f ù贵gu ì不b ù离l í其q í身sh ēn ，然r án 后h òu 能n éng 保b ǎo 其q í社sh è稷j ì，而ér
和h é其q í民m ín 人r én 。盖g ài 诸zh ū侯h óu 之zh ī孝xi ào 也y ě。《诗》sh ī云y ún ：“战zh àn 战zh àn 兢j īng 兢j īng ，如r ú临l ín 深sh ēn 渊yu ān ，如r ú履l ǚ薄b ó冰b īng 。”
卿q īng 大d à夫f ū章zh āng 第d ì四s ì
非f ēi 先xi ān 王w áng 之zh ī法f ǎ服f ú不b ù敢g ǎn 服f ú，非f ēi 先xi ān 王w áng 之zh ī法f ǎ言y án 不b ù敢g ǎn 道d ào ，非f ēi 先xi ān 王w áng 之zh ī德d é行x íng 不b ù敢g ǎn 行h áng 。是sh ì故g ù非f ēi 法f ǎ不b ù言y án ，非f ēi 道d ào 不b ù行x íng ；口k ǒu 无w ú择z é言y án ，身sh ēn 无w ú择z é行h áng ；言y án 满m ǎn 天ti ān 下xi à无w ú口k ǒu 过gu ò，行h áng 满m ǎn 天ti ān 下xi à无w ú怨yu àn 恶è：三s ān 者zh ě备b èi 矣y ǐ，然r án 后h òu 能n éng 守sh ǒu 其q í宗z ōng 庙mi ào 。盖g ài 卿q īng 大d à夫f ū之zh ī孝xi ào 也y ě。
《诗》sh ī云y ún ：“夙s ù夜y è匪f ěi 懈xi è，以y ǐ事sh ì一y ī人r én
。”
士sh ì章zh āng 第d ì五w ǔ
资z ī于y ú事sh ì父f ù以y ǐ事sh ì母m ǔ，而ér 爱ài 同t óng ；资z ī于y ú事sh ì父f ù以y ǐ事sh ì君j ūn ，而ér 敬j ìng 同t óng 。故g ù母m ǔ取q ǔ其q í爱ài
，
而ér 君j ūn 取q ǔ其q í敬j ìng
，兼ji ān 之zh ī者zh ě父f ù也y ě。故g ù以y ǐ孝xi ào 事sh ì君j ūn 则z é忠zh ōng ，以y ǐ敬j ìng 事sh ì长ch áng 则z é顺sh ùn 。忠zh ōng 顺sh ùn 不b ù失sh ī，以y ǐ事sh ì其q í上sh àng ，然r án 后h òu 能n éng 保b ǎo 其q í禄l ù位w èi ，而ér 守sh ǒu 其q í祭j ì祀s ì。盖g ài 士sh ì之zh ī孝xi ào 也y ě。《诗sh ī》云y ún ：
“夙s ù兴x īng 夜y è寐m èi ，无w ú忝ti ǎn 尔ěr 所su ǒ生sh ēng
。”
庶sh ù人r én 章zh āng 第d ì六li ù
用y òng 天ti ān 之zh ī道d ào ，分f ēn 地d ì之zh ī利l ì，谨j ǐn 身sh ēn 节ji é用y òng ，以y ǐ养y ǎng 父f ù母m ǔ，此c ǐ庶sh ù人r én 之zh ī孝xi ào 也y ě。故g ù自z ì天
ti ān 子z ǐ至zh ì于y ú庶sh ù人r én
，孝xi ào 无w ú终zh ōng 始sh ǐ，而ér 患hu àn 不b ù及j í者zh ě，未w èi 之zh ī有y ǒu 也y ě。
三s ān 才c ái 章zh āng 第d ì七q ī
曾c éng 子z ǐ曰yu ē：“甚sh èn 哉z āi ，孝xi ào 之zh ī大d à也y ě
！”
子z ǐ曰yu ē：“夫f ū孝xi ào ，天ti ān 之zh ī经j īng 也y ě，地d ì之zh ī义y ì也y ě，民m ín 之zh ī行h áng 也y ě。天ti ān 地d ì之zh ī经j īng ，而ér 民m ín 是sh ì则z é之zh ī。则z é天ti ān 之zh ī明m íng ，因y īn 地d ì之zh ī利l ì，以y ǐ顺sh ùn 天下ti ānxi à。是sh ì以y ǐ其q í教ji ào 不b ù肃s ù而ér 成ch éng ，其q í政zh èng 不b ù严y án 而ér 治zh ì。先xi ān 王w áng 见ji àn 教ji ào 之zh ī可k ě以y ǐ化hu à民m ín 也y ě，是sh ì故g ù先xi ān 之zh ī以y ǐ博b ó爱ài ，而ér 民m ín 莫m ò遗y í其q í亲q īn ，陈ch én 之zh ī于y ú德d é义y ì，而ér 民m ín 兴x ìng 行h áng 。先xi ān 之zh ī以y ǐ敬j ìng 让r àng ，而ér 民m ín 不b ù争zh ēng ；导d ǎo 之zh ī以y ǐ礼l ǐ乐l è，而ér 民m ín 和h é睦m ù；示sh ì之zh ī以y ǐ好h ào 恶w ù，而ér 民m ín 知zh ī禁j ìn 。《诗》sh ī云y ún ：‘赫h è赫h è师sh ī尹y ǐn ，民m ín 具j ù尔ěr 瞻zh ān
。’”
孝xi ào 治zh ì章zh āng 第d ì八b ā
子z ǐ曰yu ē：“昔x ī者zh ě明m íng 王w áng 之zh ī以y ǐ孝xi ào 治zh ì天ti ān 下xi à也y ě，不b ù敢g ǎn 遗y í小xi ǎo 国gu ó之zh ī臣ch én ，而ér 况ku àng 于y ú公g ōng 、侯h óu 、伯b ó、子z ǐ、男n án 乎h ū？故g ù得d é万w àn 国gu ó之zh ī欢hu ān 心x īn ，以y ǐ事sh ì其q í先xi ān 王w áng 。治zh ì国gu ó者zh ě，不b ù敢g ǎn 侮w ǔ于y ú鳏gu ān 寡gu ǎ，而ér 况ku àng 于y ú士sh ì民m ín 乎h ū？故g ù得d é百b ǎi 姓x ìng 之zh ī欢hu ān 心x īn ，以y ǐ事sh ì其q í先xi ān 君j ūn 。治zh ì家ji ā者zh ě，不敢b ùg ǎn 失sh ī于y ú臣ch én 妾qi è，而ér 况ku àng 于y ú妻q ī子zi 乎h ū？故g ù得d é人r én 之zh ī欢hu ān 心x īn ，以y ǐ事sh ì其q í亲q īn 。夫f ū然r án ，故g ù生sh ēng 则z é亲q īn 安ān 之zh ī，祭j ì则z é鬼gu ǐ享xi ǎng 之zh ī。是sh ì以y ǐ天ti ān 下xi à和h é平p íng ，灾z āi 害h ài 不b ù生sh ēng ，祸hu ò乱lu àn 不b ù作zu ò。故g ù明m íng 王w áng 之zh ī以y ǐ孝xi ào 治zh ì天ti ān 下xi à也y ě如r ú此c ǐ。《诗》sh ī云y ún ：‘有y ǒu 觉ji ào 德d é行x íng ，四s ì国gu ó顺sh ùn 之zh ī
。’”
圣sh èng 治zh ì章zh āng 第d ì九ji ǔ
曾c éng 子z ǐ曰yu ē：“敢g ǎn 问w èn 圣sh èng 人r én 之zh ī德d é无w ú以y ǐ加ji ā于y ú孝xi ào 乎h ū
？”
子z ǐ曰yu ē：“天ti ān 地d ì之zh ī性x ìng ，人r én 为w éi 贵gu ì。人r én 之zh ī行h áng ，莫m ò大d à于y ú孝xi ào 。孝xi ào 莫m ò大d à于y ú严y án 父f ù。严y án 父
f ù莫m ò大d à于y ú配p èi 天ti ān
，则z é周zh ōu 公g ōng 其q í人r én 也y ě。昔x ī者zh ě周zh ōu 公g ōng 郊ji āo 祀s ì后h òu 稷j ì以y ǐ配p èi 天ti ān ，宗z ōng 祀s ì文w én 王w áng 于y ú明m íng 堂t áng ，以y ǐ配p èi 上sh àng 帝d ì。是sh ì以y ǐ四s ì海h ǎi 之zh ī内n èi ，各g è以y ǐ其q í职zh í来l ái 祭j ì。夫f ū圣sh èng 人r én 之zh ī德d é，又y òu 何h é以y ǐ加ji ā于y ú孝xi ào 乎h ū？故g ù亲q īn 生sh ēng 之zh ī膝x ī下xi à，以y ǐ养y ǎng 父f ù母m ǔ日r ì严y án 。圣sh èng 人r én 因y īn 严y án 以y ǐ教ji ào 敬j ìng ，因y īn 亲q īn 以y ǐ教ji ào 爱ài 。圣sh èng 人r én 之zh ī教ji ào 不b ù肃s ù而ér 成ch éng ，其q í政zh èng 不b ù严y án 而ér 治zh ì，其q í所su ǒ因y īn 者zh ě本b ěn 也y ě。父f ù子z ǐ之zh ī道d ào ，天ti ān 性x ìng 也y ě，君j ūn 臣ch én 之zh ī义y ì也y ě。父f ù母m ǔ生sh ēng 之zh ī，续x ù莫m ò大d à焉y ān 。君j ūn 亲q īn 临l ín 之zh ī，厚h òu 莫m ò重zh òng 焉y ān 。故g ù不b ù爱ài 其q í亲q īn 而ér 爱ài 他t ā人r én 者zh ě，谓w èi 之zh ī悖b èi 德d é；不b ú敬j ìng 其q í亲q īn 而ér 敬j ìng 他t ā人r én 者zh ě，谓w èi 之zh ī悖b èi 礼l ǐ。以y ǐ顺sh ùn 则z é逆n ì，民m ín 无w ú则z é焉y ān 。不b ù在z ài 于y ú善sh àn ，而ér 皆ji ē在z ài 于y ú凶xi ōng 德d é，虽su ī得d é之zh ī，君j ūn 子z ǐ不b ù贵gu ì也y ě。君j ūn 子z ǐ则z é不b ù然r án ，言y án 思s ī可k ě道d ào ，行xing 思s ī可k ě乐l è，德d é义y ì可k ě尊z ūn ，作zu ò事sh ì可k ě法f ǎ，容r óng 止zh ǐ可k ě观gu ān ，进j ìn 退tu ì可k ě度d ù，以y ǐ临l ín 其q í民m ín 。是sh ì以y ǐ其q í民m ín 畏w èi 而ér 爱ài 之zh ī，则z é而ér 象xi àng 之zh ī。故g ù能n éng 成ch éng 其q í德d é教ji ào ，而ér 行h áng 其q í政zh èng 令l ìng 。《诗》sh ī云y ún ：‘淑sh ū人r én 君j ūn 子z ǐ，其q í仪y í不b ù忒tu ī
。’”
纪j ì孝xi ào 行h áng 章zh āng 第d ì十sh í
子z ǐ曰yu ē：“孝xi ào 子z ǐ之zh ī事sh ì亲q īn 也y ě，居j ū则z é致zh ì其q í敬j ìng ，养y ǎng 则z é致zh ì其q í乐l è，病b ìng 则z é致zh ì其q í忧y ōu ，丧
s àng 则z é致zh ì其q í哀āi
，祭j ì则z é致zh ì其q í严y án 。五w ǔ者zh ě备b èi 矣y ǐ，然r án 后h òu 能n éng 事sh ì亲q īn 。事sh ì亲q īn 者zh ě，居j ū上sh àng 不b ù骄ji āo ，为w éi 下xi à不b ù乱lu àn ，在z ài 丑ch ǒu 不b ù争zh ēng 。居j ū上sh àng 而ér 骄ji āo 则z é亡w áng ，为w éi 下xi à而ér 乱lu àn 则z é刑x íng ，在z ài 丑ch ǒu 而ér 争zh ēng 则z é兵b īng 。
三s ān 者zh ě不b ù除ch ú，虽su ī日r ì用y òng 三s ān 牲sh ēng 之zh ī养y ǎng ，犹y óu 为w éi 不b ú孝xi ào 也y ě
。”
五w ǔ刑x íng 章zh āng 第d ì十sh í一y ī
子z ǐ曰yu ē：“五w ǔ刑x íng 之zh ī属sh ǔ三s ān 千qi ān ，而ér 罪zu ì莫m ò大d à于y ú不b ú孝xi ào 。要y ào 君j ūn 者zh ě无w ú上sh àng ，非f ēi 圣sh èng 人r én 者zh ě无w ú法f ǎ，非f ēi 孝xi ào 者zh ě无w ú亲q īn 。此c ǐ大d à乱lu àn 之zh ī道d ào 也y ě
。”
广gu ǎng 要y ào 道d ào 章zh āng 第d ì十sh í二èr
子z ǐ曰yu ē：“教ji ào 民m ín 亲q īn 爱ài ，莫m ò善sh àn 于y ú孝xi ào 。教ji ào 民m ín 礼l ǐ顺sh ùn ，莫m ò善sh àn 于y ú悌t ì。移风易俗y íf ēngy ìs ú，莫m ò善于sh àny ú乐l è。安上ānsh àng 治zh ì民m ín ，莫m ò善于sh àny ú礼l ǐ。礼l ǐ者zh ě，敬j ìng 而ér 已y ǐ矣y ǐ。故g ù敬j ìng 其q í父f ù，则z é子z ǐ悦yu è；敬j ìng 其q í兄xi ōng ，则z é弟d ì悦yu è；敬j ìng 其q í君j ūn ，则z é臣ch én 悦yu è；敬j ìng 一y ī人r én ，而ér 千qi ān 万w àn 人r én 悦yu è。所su ǒ敬j ìng 者zh ě寡gu ǎ，而ér 悦yu è者zh ě众zh òng ，此c ǐ之zh ī谓w èi 要y ào 道d ào 也y ě
。”
广gu ǎng 至zh ì德d é章zh āng 第d ì十sh í三s ān
子z ǐ曰yu ē：“君j ūn 子z ǐ之zh ī教ji ào 以y ǐ孝xi ào 也y ě，非f ēi 家ji ā至zh ì而ér 日r ì见ji àn 之zh ī也y ě。教ji ào 以y ǐ孝xi ào ，所su ǒ以y ǐ敬j ìng 天ti ān 下
xi à之zh ī为w éi 人r én 父f ù者zh ě也y ě
。教ji ào 以y ǐ悌t ì，所su ǒ以y ǐ敬j ìng 天ti ān 下xi à之zh ī为w éi 人r én 兄xi ōng 者zh ě也y ě。教ji ào 以y ǐ臣ch én ，所su ǒ以y ǐ敬j ìng 天ti ān 下xi à之zh ī为w éi 人r én 君j ūn 者zh ě也y ě。《诗》sh ī云y ún ：‘恺k ǎi 悌t ì君j ūn 子z ǐ，民m ín 之zh ī父f ù母m ǔ。’非f ēi 至zh ì德d é，其q í孰sh ú能n éng 顺sh ùn 民m ín 如r ú此c ǐ其q í大d à者zh ě乎h ū
！”
广gu ǎng 扬y áng 名m íng 章zh āng 第d ì十sh í四s ì
子z ǐ曰yu ē：“君子j ūnz ǐ之zh ī事sh ì亲q īn 孝xi ào ，故g ù忠zh ōng 可k ě移y í于y ú君j ūn 。事sh ì兄xi ōng 悌t ì，故g ù顺sh ùn 可k ě移y í于y ú长ch áng 。居
j ū家ji ā理l ǐ
，故g ù治zh ì可k ě移y í于y ú官gu ān 。是sh ì以y ǐ行h áng 成ch éng 于y ú内n èi ，而ér 名m íng 立l ì于y ú后h òu 世sh ì矣y ǐ。”
谏ji àn 诤zh èng 章zh āng 第d ì十sh í五w ǔ
曾c éng 子z ǐ曰yu ē：“若ru ò夫f ú慈c í爱ài 恭g ōng 敬j ìng ，安ān 亲q īn 扬y áng 名m íng ，则z é闻w én 命m ìng 矣y ǐ。敢g ǎn 问w èn 子z ǐ从c óng 父f ù之zh ī令l ìng ，可k ě谓w èi 孝xi ào 乎h ū
？”
子z ǐ曰yu ē：“是sh ì何h é言y án 与y ǔ，是sh ì何h é言y án 与y ǔ！昔x ī者zh ě天ti ān 子z ǐ有y ǒu 争zh ēng 臣ch én 七q ī人r én ，虽su ī无w ú道d ào ，不b ù失
sh ī其q í天ti ān 下xi à
；诸zh ū侯h óu 有y ǒu 争zh ēng 臣ch én 五w ǔ人r én ，虽su ī无w ú道d ào ，不b ù失sh ī其q í国gu ó；大d ài 夫fu 有y ǒu 争zh ēng 臣ch én 三s ān 人r én ，虽su ī无w ú道d ào ，不b ù失sh ī其q í家ji ā；士sh ì有y ǒu 争zh ēng 友y ǒu ，则z é身sh ēn 不b ù离l í于y ú令l ìng 名m íng ；父f ù有y ǒu 争zh ēng 子z ǐ，则z é身sh ēn 不b ù陷于xi àny ú不b ù义y ì。故g ù当d āng 不b ù义y ì，则z é子z ǐ不b ù可k ě以y ǐ不b ù争zh ēng 于y ú父f ù，臣ch én 不b ù可k ě以y ǐ不b ù争zh ēng 于y ú君j ūn ；故g ù当d āng 不b ù义y ì，则z é争zh ēng 之zh ī。从c óng 父f ù之zh ī令l ìng ，又y òu 焉y ān 得d é为w éi 孝xi ào 乎h ū
！”
感g ǎn 应y ìng 章zh āng 第d ì十sh í六li ù
子z ǐ曰yu ē：“昔x ī者zh ě明m íng 王w áng 事sh ì父f ù孝xi ào ，故g ù事shi 天ti ān 明m íng ；事sh ì母m ǔ孝xi ào ，故g ù事shi 地d ì察ch á；长zh ǎng 幼y òu 顺sh ùn ，
故g ù上sh àng 下xi à治zh ì
。天ti ān 地d ì明m íng 察ch á，神sh én 明m íng 彰zh āng 矣y ǐ。故g ù虽su ī天ti ān 子z ǐ，必b ì有y ǒu 尊z ūn 也y ě，言y án 有y ǒu 父f ù也y ě；必b ì有y ǒu 先xi ān 也y ě，言y án 有y ǒu 兄xi ōng 也y ě。宗z ōng 庙mi ào 致zh ì敬j ìng ，不b ù忘w àng 亲q īn 也y ě；修xi ū身sh ēn 慎sh èn 行xing ，恐k ǒng 辱r ǔ先xi ān 也。宗z ōng 庙mi ào 致zh ì敬j ìng ，鬼gu ǐ神sh én 著zh ù矣y ǐ。孝xi ào 悌t ì之zh ī至zh ì，通t ōng 于y ú神sh én 明m íng ，光gu āng 于y ú四s ì海h ǎi ，无w ú所su ǒ不b ù通t ōng 。《诗》sh ī
云y ún ：‘自z ì西x ī自z ì东d ōng ，自z ì南n án 自z ì北b ěi ，无w ú思s ī不b ù服f ú
。’”
事sh ì君j ūn 章zh āng 第d ì十sh í七q ī
子z ǐ曰yu ē：“君j ūn 子z ǐ之zh ī事sh ì上sh àng 也y ě，进j ìn 思s ī尽j ìn 忠zh ōng ，退tu ì思s ī补b ǔ过gu ò，将ji āng 顺sh ùn 其q í美m ěi ，匡ku āng 救ji ù其q í恶è，故g ù上sh àng 下xi à能n éng 相xi āng 亲q īn 也y ě。《诗》sh ī云y ún ：‘心x īn 乎h ū爱ài 矣y ǐ，遐xi á不b ú谓w èi 矣y ǐ。中zh ōng 心x īn 藏c án 之zh ī，何h é日r ì忘w àng 之zh ī
。’”
丧s àng 亲q īn 章zh āng 第d ì十sh í八b ā
子z ǐ曰yu ē：“孝xi ào 子z ǐ之zh ī丧s àng 亲q īn 也y ě，哭k ū不b ù偯y ǐ，礼l ǐ无w ú容r óng ，言y án 不b ù文w én ，服f ú美m ěi 不b ù安ān ，闻w én 乐l è不b ú乐l è，食sh í旨zh ǐ不b ù甘g ān ，此c ǐ哀āi 戚q ī之zh ī情q íng 也y ě。三s ān 日r ì而ér 食sh í，教ji ào 民m ín 无w ú以y ǐ死s ǐ伤sh āng 生sh ēng 。毁hu ǐ不b ù灭mi è性x ìng ，此c ǐ圣sh èng 人r én 之zh ī政zh èng 也y ě。丧s àng 不b ú过gu ò三s ān 年ni án ，示sh ì民m ín 有y ǒu 终zh ōng 也y ě。为w éi 之zh ī棺gu ān 椁gu ǒ衣y ī衾q īn 而ér 举j ǔ之zh ī，陈ch én 其q í簠f ǔ簋gu ǐ而ér 哀āi 戚q ī之zh ī；擗p ǐ踊y ǒng 哭k ū泣q ì，哀āi 以y ǐ送s òng 之zh ī；卜bo 其q í宅zh ái 兆zh ào ，而ér 安ān 措cu ò之zh ī；为w éi 之zh ī宗z ōng 庙mi ào ，以y ǐ鬼gu ǐ享xi ǎng 之zh ī；春ch ūn 秋qi ū祭j ì祀s ì，以y ǐ时sh í思s ī之zh ī。生sh ēng 事sh ì爱ài 敬j ìng ，死s ǐ事sh ì哀āi 戚q ī，生sh ēng 民m ín 之zh ī本b ěn 尽j ìn 矣y ǐ，死s ǐ生sh ēng 之zh ī义y ì备b èi 矣y ǐ，孝xi ào 子z ǐ之zh ī事sh ì亲q īn 终zh ōng 矣y ǐ
。”